Trong trồng trọt, phân bón có vai trò rất quan trọng đối với năng suất và sự phát triển của cây trồng. Hiện nay, nhu cầu sử dụng phân bón cho cây trồng ngày càng cao, phân bón là mặt hàng có điều kiện và phải được cấp quyết định chứng nhận phân bón lưu hành tại Việt Nam. Hãy cùng Thủy Sính tìm hiểu về phân bón qua bài viết dưới đây.
1. Phân bón là gì?
Phân bón là gì? Phân bón là sản phẩm có chức năng cung cấp chất dinh dưỡng, cải tạo đất nhằm tăng năng suất, chất lượng cây trồng. Nói cách khác phân bón là chất hoặc hợp chất có chứa một hoặc nhiều nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng nhằm thúc đẩy sinh trưởng phát triển của cây, cung cấp chất dinh dưỡng cho đất, làm biến đổi chất lượng đất theo nhu cầu của cây trồng.
2. Phân loại các loại phân bón
Phân loại phân bón dựa trên nhiều yếu tố. Các loại phân bón được chia làm hai loại chính theo nguồn gốc: phân bón hữu cơ và phân bón vô cơ, phân bón vi sinh.
Phân bón vô cơ
Là loại phân bón có nguồn gốc từ khoáng chất tự nhiên, chất vô cơ hoặc sản phẩm hóa học. Có nhiều loại phân bón vô cơ, chẳng hạn như “phân bón trực tiếp”, “phân bón tổng hợp” và “phân bón tổng hợp”.
Phân bón hữu cơ
Là loại phân bón thu được từ chất hữu cơ, vi sinh vật, động vật, thực vật,… Phân hữu cơ có nhiều loại như phân hữu cơ truyền thống, phân hữu cơ vi sinh, phân hữu cơ khoáng, phân hữu cơ sinh học.
Phân bón vi sinh
Phân vi sinh hay còn gọi là phân hữu cơ sinh học. Đây là sản phẩm được tạo ra từ một hoặc nhiều loại vi sinh vật có lợi có trong môi trường. Trong quá trình sản xuất, vi sinh vật và chất hữu cơ được trộn với phân bón và lên men. Nhờ đó, mầm bệnh và vi khuẩn có hại có trong chế phẩm bị loại bỏ hoàn toàn. Làm phân bón cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho cây trồng.
Ngoài ra, phân bón còn được phân thành nhiều loại khác nhau như cách bón (phân bón gốc và bón lá), nguồn gốc và cách chế biến (phân công nghiệp, phân bón, phân vi sinh, phân tự nhiên…), trạng thái vật lý (phân lỏng), chất rắn), căn cứ vào thành phần phân bón (phân đơn, phân hỗn hợp), điều chỉnh theo các yếu tố dinh dưỡng (phân bón cơ bản, phân bón trung lượng, phân bón vi lượng).
Tìm hiểu ngay về phân bón vi lượng và tác dụng của phân bón vi lượng
3. Lợi ích khi bón phân cho cây trồng
Việc sử dụng phân bón cho cây trong nông nghiệp càng trở nên quan trọng hơn khi nền nông nghiệp đang hướng tới sản xuất an toàn. Vì vậy, sử dụng phân bón hiện nay đang là xu hướng tất yếu mà mọi người cần lưu ý. Chúng ta hãy xem những lợi ích của phân bón đối với cây trồng.
Lợi ích khi bón phân cho cây trồng
Cải tạo đất trồng
Phân bón có tác dụng cải tạo đất, bổ sung một lượng lớn mùn, vi sinh có lợi và dinh dưỡng cho đất, làm tơi xốp đất tăng độ thoáng, tăng độ phì nhiêu và giúp phân giải các chất độc trong đất.
Phân bón hạn chế xói mòn đất và rửa trôi chất dinh dưỡng. Nó làm tăng dòng chảy của nước, ngăn ngừa lũ lụt, giảm bọt bề mặt và ổn định nhiệt độ đất. Phân bón tạo môi trường hoạt động thuận lợi cho vi sinh vật có ích trong đất.
Cung cấp dinh dưỡng cho cây
Cung cấp cho đất nguồn dinh dưỡng đa vi lượng, tăng cường hoạt động của hệ vi sinh vật đất, hỗ trợ bộ rễ phát triển thông suốt, tăng hiệu quả hấp thu dinh dưỡng của cây trồng. Phân bón có tác dụng kiểm soát sâu bệnh, giúp cành lá khỏe hơn, lá dày hơn, chống chịu điều kiện bất lợi tốt hơn nên ít sâu bệnh hơn.
Tăng cường tính đối kháng của vi sinh vật, nấm có ích, tăng sức đề kháng cho cây trồng, ức chế hoạt động của vi sinh vật, nấm có hại, tạo điều kiện cho bộ rễ phát triển.
Nâng cao năng suất và chất lượng nông sản
Phân bón cải thiện chất lượng cây trồng, đảm bảo cây trồng phát triển khỏe mạnh, ổn định, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, thuốc bảo vệ thực vật để nâng cao chất lượng cây trồng.
Phân bón nâng cao chất lượng sản phẩm: Một trong những loại cây trồng bị ảnh hưởng nhiều nhất là các loại rau ngắn ngày. Mặt khác, cây lâu năm và cây công nghiệp ít bị ảnh hưởng hơn. Vì vậy, việc sử dụng phân bón trong nông nghiệp cần được ưu tiên để hướng đến xuất khẩu nông sản chất lượng.
4. Ảnh hưởng của phân bón tới sự phát triển của cây trồng
Phân bón cung cấp các chất dinh dưỡng mà cây trồng cần để phát triển. Sử dụng phân bón cân đối điều độ sẽ hỗ trợ quá trình sinh trưởng của cây. B. Thúc đẻ nhánh, phát triển tán lá, ra hoa đồng loạt, tỷ lệ đậu hạt cao.
Tạo điều kiện cho rễ cây phát triển sâu và rộng, hạn chế gãy đổ. Tăng sức đề kháng và khả năng chống chịu của cây trồng. Phân bón không chỉ cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết mà còn thúc đẩy các quá trình sinh thái nông nghiệp.
Bằng cách thúc đẩy các quá trình như phân hủy và chuyển hóa các chất trong đất và phân giải các chất khó hấp thụ thành các chất dễ hấp thụ, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng. ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.
Lớn lên và phát triển khỏe mạnh. Nếu đất nghèo dinh dưỡng mà bà con không bón phân kịp thời thì cây sinh trưởng kém, cây còi cọc, khả năng đẻ nhánh kém, cành lá nhỏ, lá nhỏ, và lá sẽ vàng, không ra hoa hoặc ít hơn. Cây ít đậu trái, bộ rễ kém phát triển, dễ bị sâu bệnh, khả năng chống chịu yếu tố gây hại kém.
5. Vai trò của các chất đa trung vi lượng đối với cây trồng
Đa vi chất dinh dưỡng là từ viết tắt của 3 từ: chất dinh dưỡng đa lượng, chất dinh dưỡng trung lượng và chất dinh dưỡng vi lượng. Đó là lượng chất dinh dưỡng cần thiết nhất hoặc chất dinh dưỡng đa lượng, và hầu hết các chất dinh dưỡng nên được gọi là chất dinh dưỡng đa lượng.
Tương tự như vậy, trung lượng là chất dinh dưỡng quan trọng thứ hai đối với cây trồng và khi có sẵn sẽ thúc đẩy sự phát triển của cây trồng. Cuối cùng là vi chất dinh dưỡng. Đây là chất mà cây cần một lượng nhỏ để tạo ra và giúp tăng năng suất, trái to hơn, hoa đẹp hơn,… Vì vậy, các thành phần là gì? Có gì trong môi trường và các nguyên tố vi lượng là gì?
Đối với chất đa lượng ( N, P, K )
Nitơ tham gia vào quá trình sinh trưởng của toàn bộ cây nên phải cung cấp với số lượng lớn. Khi cây thiếu nitơ, lá chuyển sang màu vàng và ngừng phát triển do thiếu chất diệp lục. N có tác dụng rõ rệt trong việc hồi cây tươi tốt và khoẻ mạnh. Các nguồn N chính là amoni sunfat, urê, canxi nitrat, canxi amoni nitrat, natri nitrat, kali nitrat và amoni photphat.
Phốt pho (Phốt pho): Giống như đạm, lân cũng tham gia vào quá trình phát triển của cây và là thành phần cấu tạo nên nhân tế bào. Phốt pho rất cần thiết cho sự phát triển của rễ cây và sự nảy mầm của hạt.
Trên thực tế, việc bổ sung phốt pho có thể ngăn chặn sự phát triển quá mức của các cơ quan sinh dưỡng do thừa đạm. Khi thiếu phốt pho, cây ngừng phát triển hoặc yếu đi, nhưng lá vẫn xanh thay vì vàng.
Phốt pho hòa tan hoàn toàn trong nước bao gồm monoamoni photphat, diammonium photphat và kali photphat. Bột xương cung cấp phốt pho nhưng là loại phốt pho tan chậm. Phân gà chứa một lượng phốt pho đáng kể.
Kali (kali): Mặc dù K không thực sự là một thành phần của mô thực vật, nhưng thực vật cần một lượng lớn K ở tất cả các bộ phận. K ảnh hưởng đến việc điều khiển nước trong quá trình thoát hơi nước của cây, đồng thời K còn đóng vai trò là chất xúc tác trong quá trình hình thành và dự trữ tinh bột, protein…
Cây thiếu K rất yếu, nhất là ở rễ, cây thường bị trổ Một triệu chứng khác của thiếu K là mép lá bị nâu và co lại, gọi là cháy lá. Điều này tạo ra một hiệu ứng dây chuyền ngăn không cho cây hấp thụ đủ nước để bù lại sự thoát hơi nước từ lá.
Nếu đất quá chua, K có thể ở dạng khó tan cây không hấp thụ được dẫn đến thiếu K. Có thể khắc phục bằng cách bón vôi để tăng nhẹ K. tan chảy. Lưu ý rằng lượng K lớn thường được bón ở vùng nhiệt đới có lượng mưa lớn vì K hòa tan dễ bị rửa trôi khi mưa lớn và lũ lụt.
Đối với các chất trung lượng ( S, Ca, Mg )
Canxi (Ca): Có tác dụng tăng pH. Một số loại cây như cam, quýt và bưởi đòi hỏi độ pH cao. Nếu độ pH quá thấp (đất chua) cây khó hấp thu phân dẫn đến vàng lá sớm, chất lượng trái kém, rụng trái. Bón canxi vào đất sau một tháng sẽ làm tăng độ pH của đất lên 1-2 điểm. Canxi còn có tác dụng chống rụng quả, thối quả, củng cố thành tế bào và làm cứng cây. Magiê (Mg): Giúp cây xanh tốt, dưỡng lá giày, thúc đẩy quá trình quang hợp, tăng năng suất.
Lưu huỳnh (S): Cần thiết để tạo ra protein và dầu. Sự thiếu hụt lưu huỳnh làm cho lá xoăn và cuộn lại. Tuy nhiên, tình trạng này hiếm khi xảy ra vì lưu huỳnh có nhiều trong phân lân và phân bón phức hợp.
Cả canxi và magie đều là chất trung gian, cây cần đủ để cây khỏe khoảng hai đến ba lần mỗi năm. Nó rất quan trọng trong quá trình phát triển của quả vì nó thúc đẩy quá trình tổng hợp các chất khác như nitơ, phốt pho và kali.
Đối với các chất vi lượng ( Zn, Fe, Cu, Mn, B, Mo, Cl )
Bo (B): Cây cần vi lượng nhưng lại là vi lượng cần thiết cho quá trình chăm sóc cây. Nếu thiếu sẽ làm giảm năng suất, quả không chín, dễ rụng, chất lượng nông sản kém đi. Nó nên được bổ sung 2 – 3 lần một năm, đặc biệt là trước khi đậu quả.
Kẽm (Zn): Kẽm cũng là nguyên tố vi lượng cần lượng tương đối cao so với các nguyên tố vi lượng khác. Kẽm giúp cây trồng tăng sức đề kháng, lá xanh tốt, nâng cao chất lượng sản phẩm.
Đồng (Cu): Cây đồng cần một lượng rất nhỏ để cố định đạm, khử nitrat, tổng hợp chất điều hòa sinh trưởng và hình thành mô lá mới. Nó có ảnh hưởng lớn đến sức đề kháng của thực vật đối với các tác động của môi trường.
Silic (Si): Là nguyên tố vi lượng quan trọng tham gia cấu tạo nên thành tế bào và giúp cây trồng phát triển. Nó ảnh hưởng đến quá trình quang hợp, giảm thiểu sự bốc hơi nước, giúp cây chịu nóng và chịu hạn.
Si đặc biệt quan trọng trong các loại ngũ cốc như lúa, sắn, ngô, khoai, sắn. Ngoài ra, silic còn giúp tăng cường khả năng hút oxy và lân của rễ. Phốt pho là một nguyên tố vi lượng hiếm khi cần thiết nhưng cần thiết.
6. Ảnh hưởng của phân bón tới đất đai
Cây trồng đang trong quá trình sinh trưởng, phát triển và chịu tác động của nhiều yếu tố như đất đai, giống, khí hậu, nước, sâu bệnh, môi trường và phân bón. Phân bón đóng vai trò rất quan trọng.
Cổ nhân có câu: “Nhất địa, nhị can, tam can, tứ can, như nhau”. Với thuật ngữ này, chúng ta đã phần nào hiểu được vai trò quan trọng của phân bón cây trồng trong nông nghiệp trong việc giúp cây trồng phát triển. Chất lượng tốt, kháng sâu bệnh, cây trồng cân đối, ổn định.
Phân bón giúp cung cấp các chất dinh dưỡng mà cây cần để phát triển. Phân hữu cơ và vô cơ cần đủ các chất N, P, K, các nguyên tố trung lượng Ca, Mg, vi lượng Fe, B, Mo cho cây trồng.
Sử dụng phân bón cây hợp lý thúc đẩy quá trình sinh trưởng của cây trồng, nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh của cây trồng.
7. Nhu cầu các chất dinh dưỡng thiết yếu của cây trồng
Vai trò và chức năng dinh dưỡng của cây
Cây muốn phát triển cần đầy đủ các yếu tố như nước, không khí và chất dinh dưỡng. Nước và không khí là hai yếu tố rất sẵn có trong tự nhiên. Chất dinh dưỡng thực vật được hấp thụ từ đất thông qua rễ. Tuy nhiên, các chất dinh dưỡng từ đất rất hạn chế cả về thành phần và số lượng. Nó cũng bị mất do mưa, sạt lở đất, hoặc đất được sử dụng cho nhiều loại cây trồng…
Nhu cầu đối với từng loại cây
Thực vật cần các chất dinh dưỡng với số lượng cụ thể và theo tỷ lệ cụ thể giữa các chất. Sự thiếu hụt một số chất dinh dưỡng, thậm chí dư thừa một số chất dinh dưỡng khác, dẫn đến cây trồng sinh trưởng và phát triển kém.
Khi cây sinh trưởng và phát triển tốt, cung cấp nguồn thức ăn dồi dào sẽ thu hút sâu bệnh và có thể gây hại nặng. Càng bón nhiều phân, cây càng phát triển, sâu bệnh càng nhiều và thiệt hại càng nhiều. Trong những trường hợp như vậy, việc bón phân phải nhằm mục đích ngăn chặn sự tích tụ và thiệt hại của sâu bệnh.
Phân bón không chỉ nhắm đến thực vật và vi sinh vật đất mà còn nhắm đến tất cả các thành phần của hệ sinh thái nông nghiệp. Việc lựa chọn đúng nhóm đối tượng sẽ mở ra tiềm năng lớn trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón.
Nhu cầu phân bón đối với giai đoạn sinh trưởng và phát triển
Thực vật cần các chất dinh dưỡng khác nhau ở các giai đoạn sinh trưởng và phát triển khác nhau. Có nhiều giai đoạn trong quá trình sinh trưởng của cây cần nhiều đạm hơn kali. Có nhiều giai đoạn cây cần nhiều kali hơn đạm. Bón phân đúng thời điểm để cây trồng phát huy hiệu quả.
Nên bón phân vào sáng sớm hoặc chiều mát để cây hấp thụ phân tốt. Chúng tôi không khuyến nghị sử dụng nhiều loại phân bón vì một số loại phân bón có thể kém hiệu quả hơn.
Trước khi bón phân phải đảm bảo cây không bị suy kiệt do thiếu chất dinh dưỡng. Khi cây đến độ suy kiệt thì không còn khả năng bón phân như cây bình thường, cây cũng không sử dụng hết được, mất nhiều phân, có thể gây bất lợi. cho cây cối.
8. Hướng dẫn cách chọn và sử dụng đúng loại phân bón
Cách chọn đúng loại phân bón
Sử dụng đúng loại phân bón cho từng loại đất mà cây trồng của bạn cần. Vì vậy, mọi người nên hiểu các yêu cầu của từng nhà máy. Loại phân bón nào là cần thiết, số lượng của nó phụ thuộc vào mùa sinh trưởng cụ thể, loại đất mà cây sẽ phát triển…
Cây cần bón phân nên phải bón phân này. Có nhiều loại phân bón nhưng chủ yếu được chia làm 4 loại: N, P, K, S. Mỗi loại có chức năng riêng. Bón phân không đúng cách không phát huy hiệu quả còn gây hại cho cây.
Nhu cầu dinh dưỡng của cây thay đổi theo giai đoạn sinh trưởng và phát triển. Một số cây cần nhiều kali hơn đạm trong mùa sinh trưởng, trong khi những cây khác cần nhiều đạm hơn kali.
Áp dụng phân bón thích hợp mà cây trồng của bạn cần có hiệu quả. Không bao giờ bón nhiều phân chua hơn mức giới hạn trong đất chua. Đất kiềm không thể quá kiềm.
Chẳng hạn, ở những vùng đất quá chua, nhiều phèn thì nên dùng phân lân nung chảy hoặc lân có trong NPK để bón cho cây. Nếu không bón phân chua (phân supe lân) thì độ chua của đất tăng lên, cây trồng không hút được dinh dưỡng, rễ không phát triển được.
Phân bón cho cây đúng thời điểm
Điều quan trọng là phải bón đúng lượng và đúng loại phân vào đúng thời điểm mà cây cần. Cây luôn cần chất dinh dưỡng để sinh trưởng và phát triển khi còn sống, vì vậy không nên bón nhiều một lúc mà nên chia thành nhiều lần bón theo quy trình, bón khi cây sinh trưởng mạnh, sai nguyên tắc. Bón quá nhiều phân bón cùng một lúc sẽ tạo thêm chất thải và ô nhiễm. Những cây không được tiêu thụ sẽ biến đổi, trở nên dễ bị bệnh hơn và cho sản phẩm có chất lượng thấp hơn.
Phương pháp bón phân đúng cách
- Bón lót: Bón lót là bón phân ở giai đoạn đầu tiên của cây trồng, và các bón lót tiếp theo là bón phân trong quá trình sinh trưởng và phát triển của cây.
- Bón thúc: Bón thúc là quá trình cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây trồng bằng cách bổ sung các loại phân bón trong quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Mục đích của hình thức bón phân này là đảm bảo cây trồng sinh trưởng tốt, nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng.
9. Nguyên nhân khiến phân bón bị thất thoát
Phân bón giúp nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng. Tuy nhiên, khi mất phân bón, cây trồng không hấp thụ được hết. Nguyên nhân thất thoát phân bón bao gồm:
Bị rửa trôi
Các yếu tố gây ra sự rửa trôi phân bón bao gồm điều kiện đất đai, địa hình, loại phân bón được sử dụng và lượng mưa. Đây là những gì bạn cần biết sau khi tìm hiểu về phân bón.
Bị bốc hơi
Phân bón, đặc biệt là phân bón lá, bị bay hơi do nhiều yếu tố như nhiệt độ, vi sinh vật và các phản ứng hóa học.
Bị giữ chặt
Tác dụng dính của đất là nguyên nhân ít người biết đến do tác động giữ chặt của đất. Khi bón phân vào đất nên sử dụng ít phân để cây không hấp thụ được.
10. Tác động của phân bón đối với môi trường
Phân bón là một trong những yếu tố quan trọng góp phần bón phân cho đất và cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón không đúng cách có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường. Dưới đây là một số tác động môi trường của phân bón mà nông dân nên biết.
Ô nhiễm đất
Sử dụng phân bón quá nhiều hoặc không đúng cách có thể gây ô nhiễm đất. Các chất dinh dưỡng trong phân bón, đặc biệt là phân bón hóa học, hiện diện dư thừa trong đất và có thể tích lũy trong cây trồng. Nếu không theo dõi và kiểm soát, các chất độc hại có thể tích tụ và gây hại cho sức khỏe con người và động vật.
Ô nhiễm nước
Sử dụng quá nhiều phân bón cũng góp phần gây ô nhiễm nguồn nước. Việc sử dụng phân bón quá mức hoặc không đúng cách có thể khiến các chất dinh dưỡng ngấm từ đất vào các nguồn nước gần đó, gây ô nhiễm nước. Những chất dinh dưỡng này có thể khiến tảo phát triển trên mặt nước, gây suy giảm chất lượng nước và ảnh hưởng đến hệ động vật thủy sinh.
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí có thể theo tác động của phân bón lên môi trường. Các chất dinh dưỡng trong phân bón có thể dễ bay hơi và bay trong không khí. Sử dụng quá mức có thể giải phóng các chất độc hại từ đất vào môi trường và gây ô nhiễm không khí. Các hạt phân bón nhỏ có thể tạo ra bụi và ảnh hưởng đến chất lượng không khí. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe như đau đầu, khó thở, kích ứng mắt và cổ họng.
Tác động đến đa dạng sinh học
Việc sử dụng phân bón không hợp lý cũng có thể ảnh hưởng đến đa dạng sinh học. Dư thừa chất dinh dưỡng trong phân bón có thể làm tăng năng suất cây trồng, nhưng chúng cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe cho động vật và thực vật sống trong môi trường. Ngoài ra, dư thừa chất dinh dưỡng có thể thúc đẩy sự phát triển của tảo và các sinh vật khác trong môi trường nước, dẫn đến quá tải sinh học và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học môi trường.
Tác dụng đối với cơ thể con người
Ngoài tác động đến môi trường, việc sử dụng phân bón không đúng cách còn có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe con người. Việc lạm dụng phân bón quá mức có thể để lại các chất độc hại trong cây trồng và thực phẩm, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Ngoài ra, khi các chất độc hại từ đất xâm nhập vào không khí, chúng có thể ảnh hưởng đến chất lượng không khí và gây ra các vấn đề sức khỏe như suy hô hấp, viêm phổi và ung thư phổi.
Vì vậy, tác hại của phân bón đối với môi trường và sức khỏe con người là rất lớn. Vì vậy, việc giám sát và kiểm soát việc sử dụng phân bón là rất cần thiết để bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.
Tìm hiểu thêm các tác động/ tác hại của phân bón hoá học ở trong vài viết sau đây!
Trên đây là những thông tin về phân bón mà Thủy Sính muốn gửi đến bà con nông dân. Mong là bài viết trên giúp ích được cho các bạn.
